Ani Kalp Durması

Kalbin aniden kan pompalayamaz hale gelmesine ani kalp durması (AKD) adı verilir.  Kişi hayatta kalamaz ise ani kalp ölümü (AKÖ) terimi kullanılır. Kişide bilinen bir kalp hastalığı olabilir veya olmayabilir. Her yaşta meydana gelebilir. Amerika’da genç atlet ölümlerinin önde gelen sebeplerinden biridir ve gençlerde meydana gelen tüm ölümlerin yaklaşık %7’sinden sorumludur. AKD ve AKÖ yaygın olmamakla birlikte aileler ve halk üzerinde yıkıcı etkileri vardır.

Ani Kalp Durması Nedenleri

Ani kalp durması kalbin normal şekilde çalışmasını sağlayan elektriksel sisteminde meydana gelen bir bozukluk nedeniyle olur.  Kalp durunca vücudun geri kalanına çalışması için gerekli kan gitmez.

• Ani kalp durmasına neden olan bazı durumlar şunlardır:
• Göğse alınan ani darbeler
• Alerjik reaksiyon veya ilaç etkileşimleri
• Ciddi astım atağı veya boğulma gibi solunum problemleri
• Elektrik çarpması
• Kalp hastalıkları

Bazı kalp hastalığı tipleri AKD ve AKÖ ile sonuçlanabilir. Tüm yaş gruplarında ani, beklenmeyen ölümlerin en sık sebebini koroner kalp hastalıkları oluşturur.  Koroner kalp hastalığı koroner arterlerde meydana gelen plaklar nedeniyle oluşur. Koroner arterler kalbi besleyen damarlardır. Bu plaklar kalbe giden oksijence zengin kan akımını azaltarak veya engelleyerek kalp krizine yol açar.

Gençlerde Ani Kalp Durması Yapan Nedenler

• Hipertrofik Kardiyomiyopati

Hipertrofik kardiyomiyopati kalp kasını tutan ve kalp kasının kalınlaşmasına neden olan bir hastalıktır. Kalınlaşma tipik olarak sol ventrikül denilen kalbin sol alt odacığında ortaya çıkar. Genç atletlerde İKÖ’nün en sık sebebidir ve vakaların yaklaşık %30-40’ında tespit edilir.

• Doğumsal Kalp Hastalıkları

Doğumsal kalp hastalıkları doğumda var olan yapısal kalp değişiklikleridir. AKÖ vakalarının yaklaşık %10-15’inden yapısal kalp hastalıkları sorumludur. Koroner arter anomalileri, aort darlığı ve mitral kapak prolapsusu bunlar arasındadır.

• Aritmojenik kardiyomiyopati

Aritmojenik kardiyomiyopati bir çeşit kalp kası hastalığıdır. Bu hastalık zamanla kalp kasının harap olmasına neden olur, aritmi ve ani ölüm riskini artırır.

• Aritmiler

Kalp ritmi veya kalp atımlarının normalden farklı olmasına aritmi denir. AKD/AKÖ ile ilişkili en sık görülen kalıtsal geçişli aritmilerden iki tanesi uzun QT sendromu ve katekolaminerjik polimorfik ventriküler taşikardidir.

Bu hastalıklar genellikle AKD/Ö’den önce tespit edilemez.  AKÖ vakalarında otopsi yapılması gerekir, fakat genç bireylerin üçte birinde otopsi ile saptanabilen bir neden bulunmaz.  AKÖ sebepleri ile ilgili var olan bilgi eksikliği, yaşayan akrabalardaki AKD/Ö riskinin anlaşılmasında büyük zorluk yaratır.

Kimler Ani Kalp Durması  Riski Altında

Genç bireylerin AKD/AKÖ riskinin hesaplanması için kişisel öykü ve aile öyküsünün beraber değerlendirilmesi gerekir. Egzersiz, heyecan veya korku ile bayılma veya nöbet hikayesi gibi AKD/AKÖ açısından risk faktörleri olan çocuklar bir kardiyoloğa sevk edilebilir.

Tütün kullanımı, yüksek kan basıncı, yüksek kolesterol, sağlıksız kilo alımı, diyabet, aktif olmayan yaşam tarzı ve fazla miktarda alkol tüketimi gibi AKÖ ile ilişkilendirilen bazı faktörler tüm yaş gruplarında AKD/AKÖ riski değerlendirilmesinde önemlidir.

Ailesinde ani ölüm hikayesi olan veya yakın akrabalarında (anne, baba, kardeş) hipertrofik kardiyomiyopati veya uzun QT sendromu gibi spesifik bir kalp hastalığı tanısı olduğu bilinen çocuklar da sevk edilebilir.

Ani Kalp Durması Bulgu ve Belirtileri

Sıklıkla AKD/AKÖ’den önce herhangi bir tehlike belirtisi görülmez. Fakat AKD/AKÖ yaşayan çoğu bireyde asıl kalp olayı meydana gelmeden önce bayılma gibi bazı belirtilerin görüldüğü bildirilmiştir. AKD/AKÖ meydana gelen kişilerin yaklaşık %40’ının ailesinde kalp hastalığı hikayesi, yaklaşık dörtte birinde de ailesinde 50 yaşından önce AKÖ hikayesi vardır ve aile hikayesi bunlarda önemli bir tehlike işareti oluşturmaktadır.

Kimler Taranmalı

Spor aktiviteleri, kişisel veya ailesel risk faktörü bulunan kişilerde AKD ve AKÖ riskinde artış ile ilişkilendirilmiştir. Atletlerde tarama önerileri ilk olarak 1996 yılında yayınlanmış ve gözden geçirilerek güncellenmiştir. Amerikan Kalp Cemiyeti’nin 12 unsurlu tarama önerileri arasında akrabalardan birinde 50 yaşından önce kalp hastalığına bağlı erken ölüm hikayesi ve yakın bir akrabada 50 yaşından önce bilinen bir kalp hastalığı tanısı olması yer alır. Ailede kalp hastalığı olan kişiye akrabalık derecesi önemlidir. Akrabalık derecesi yakınlaştıkça AKD ve AKÖ riski artmaktadır.  Amerikan Kalp Cemiyeti Önerilerine göre olası risk artışı olan atletlere daha ileri değerlendirmeler yapılmalıdır. Atlet olmayanlar için Amerika’da rutin muayeneler standart takipleri oluşturur. Fakat AKD/AKÖ taraması için güncel önerilerin sınırları tam olarak belli değildir. Doktorunuza ailenizde kalp hastalığı veya AKD/AKÖ hikayesi olduğunu söylemeniz önemlidir.

AKD/AKÖ durumlarında aile üyelerinin değerlendirilmesi mantıksal ve adım adım olacak şekilde yapılmalıdır. Ayrıntılı bir aile hikayesi almak oldukça önemlidir ve bilgilerin mevcut tıbbi kayıtlardan ya da ölüm sebebinin belirlenmesi için yapılmış otopsilerden elde edilmiş olması gerekir. Bazı vakalarda ölüm sebebi bulunamayabilir. Bu vakalarda ekokardiyografi ile daha eksiksiz bir kalp değerlendirmesi ve lipid taraması yapılabilir. Ailedeki ani ölüm sebebini doğrulamanın yanında, ölen kişiyle olan akrabalık derecesi de önemlidir. Birinci derece akrabalarda (anne, baba, kardeş ve çocuklar) sıklıkla daha ileri inceleme yapılır. AKD/AKÖ sonrası aileler genellikle endişeli ve düşünceli olurken, kalp tetkiki sonuçlarının normal olması ölüm nedeni bilinmiyorsa yanlış bir rahatlamaya sebep olabilir. AKD/Ö sebebi kalıtsal bir durumsa, risk değerlendirmesinde ilk adımın genetik danışmanlık olması doğru olacaktır.

Genetik test

AKD/Ö nedeninin belirlenmesi önemlidir ve aile üyelerinin doğru bilgilendirilmesi için gereklidir.  AKÖ durumunda, adli hekimin genetik test için mevcut numuneyi alması ve saklaması önemlidir.  Ölen kişiden kan örneği alınmamış olması ölüm sonrası genetik test için bir engeldir.

AKÖ nedeni AKÖ öncesi var olan veya ölüm sonrası bulunan bir kalp hastalığı ise tanıya uygun genetik testin yapılması gerekir.  Genetik bir neden bulunursa, akrabalara aileye özgü testlerin önerilmesi gerekir.  Artmış AKD/Ö riski ile ilişkili birtakım hastalık için klinik genetik testler mevcuttur. Etkilenmemiş bir bireyde genetik test yapılması genellikle önerilmemektedir, çünkü sonuç yorumu zordur ve sonuçlar tanı, risk değerlendirmesi ve yönetimi konusunda pek faydalı değildir.

Ölüm sonrası yapılan genetik testler beklenmeyen, ani ölümlerde faydalı olabilmektedir.  Otopsisi normal olan ani ölüm vakalarında ölüm sonrası yapılan genetik test, vakaların yaklaşık dörtte birinde ölüm nedenini ortaya çıkarabilmektedir.  Uzun QT sendromu (UQTS) ve diğer bir kalıtsal geçişli aritmi olan katekolaminerjik polimorfik ventriküler taşikardi (KPVT), beklenmeyen ani ölümlerin en sık görülen genetik nedenlerindendir. UQTS ve KPVT otozomal dominant geçiş gösterir, bu yüzden akrabaların yüzde 50’sinde tanımlanmış gen mutasyonu vardır ancak kalp tetkikleri normal olabilir.  Bu testlerin başka bir işlevi de hastalığa yol açan mutasyonu taşımayan akrabaların rahatlamasını ve gereksiz testler ve tedavilerden kurtulmalarını sağlamasıdır.

Ani Kalp Durması Tedavisi

Ani kalp durmasına hemen müdahale edilmesi hayatta kalma şansını oldukça artırmaktadır.  Tedavinin ilk basamağı tıbbi yardım çağırmaktır.  Acilen 112’yi aramalısınız.  Kardiyopulmoner resusitasyon (CPR) ve otomatik eksternal defibrilasyon (AED) hayatta kalma şansını %75 oranında artırabilir.

CPR

CPR ani kalp durması durumlarında beyne ve yaşamsal organlara kan ve oksijen akışını sağlar.

AED

AED, ani kalp durması vakalarında kalp atımlarını normale getirebilir. AED’ler okul, alışveriş merkezleri, iş merkezleri, havaalanları, oteller ve spor alanlarında bulunabilir. AED’lerin kullanımı kolaydır, adım adım sesli talimatlar verir.

Yüksek AKD/AKÖ riski taşıdığı bilinen kişiler için tıbbi tedavi önerilebilir ve bazı durumlarda koruma sağlayabilir. Bazı durumlarda, yarışmacı atletizm gibi bazı risk faktörlerinden uzak durulması önemli olabilir. AKD/AKÖ riski yüksek olduğu tespit edilen kişiler için implante edilebilir kardiyoverter defibrilatör (ICD) tavsiye edilebilir. Çoğu AKD/AKÖ vakaları, artmış riskinin farkında olmayan ve doktor kontrolü altında olmayan kişilerde ortaya çıkar.