Doğumsal Kalp Hastalıkları Nelerdir?

Çocuğunuzda doğumsal kalp hastalıkları olması kalbinde yapısal bir problemle birlikte doğduğu anlamına gelir. Çocuklardaki doğumsal kalp hastalıkları diğer ifadeyle konjenital kalp hastalığı basit olabilir ve tedavi gerektirmez. Örneğin kalp boşlukları arasındaki bazı küçük delikler kendiliğinden kapanabilir. Çocuklarda görülen diğer doğumsal kalp hastalıkları daha karmaşık olup birkaç yıl içinde birkaç operasyon yapılması gerekebilir.
Çocuğunuzda doğumsal bir kalp hastalığı olduğunu öğrenmek şimdi ve ilerisi için çocuğunuzun sağlığı ile ilgili endişe duymanıza neden olabilir. Fakat çocuğunuzun hastalığı hakkında bilgi sahibi olmanız durumu anlamanızı ve ilerleyen ay ve yıllar içinde neler beklemeniz gerektiğini bilmenizi sağlar.

Doğumsal Kalp Hastalıkları Çeşitleri

Doğumsal kalp hastalıkları birçok şekilde olabilir. Anomalilere göre aşağıdaki gibi sınıflandırılabilmektedir.

Kalp Delikleri

Kalp boşlukları veya kalbi terk eden ana kan damarları arasında delik olabilir. Bu delikler oksijence zengin kanın oksijen seviyesi düşük olan kan ile karışmasına neden olur. Delikler büyük olup fazla miktarda kan karıştığında, çocuğun vücudunda dolaşacak olan kan taşıması gerektiği kadar oksijen taşıyamaz. Kanın yeteri kadar oksijenlenememesi çocuğun cildinin veya el tırnaklarının mavi renkte görünmesine neden olabilir. Akciğerlere oksijence zengin ve fakir kanın ikisinin de gitmesinden dolayı bebeğinizde nefes darlığı, irritabilite (huzursuzluk) ve bacaklarda şişlik gibi konjestif kalp yetmezliği bulguları da gelişebilir.  Ventriküler septal defekt (VSD) kalbin alt yarısındaki sağ ve sol boşluklar (ventrikül-karıncık) arasındaki deliktir.
Üst kalp boşlukları (atrium-kulakçık) arasında kalpte delik olduğunda ise buna atrial septal defekt (ASD) denir.
Patent duktus arteriyozus pulmoner arter (oksijence fakir kan içerir) ile aort (oksijence zengin kan içerir) arasında bir açıklığa neden olan hastalıktır. Komplet atrioventriküler septal defekt (AVSD) ise kalbin ortasında bir deliğin olduğu durumdur.

Azalmış Kan Akımı

Bu tür doğumsal kalp hastalıkları nedeniyle kan damarları veya kalp kapakları daraldığında kalbin kanı pompalayabilmesi için daha fazla çalışması gerekir. Bu tip kalp hastalığının en yaygın şekli pulmoner stenoz‘dur. Pulmoner arter ile sağ ventrikülden akciğerlere kan akımını sağlayan kapakta düzgün çalışmasını engelleyecek derecede ciddi bir darlık olduğu durumlarda meydana gelir. Obstrüktif defektlerin bir başka şekli aort stenozudur. Bu durumda, sol ventrikülden aort ile vücuda kan gönderilmesini sağlayan kapak çok daralmıştır. Daralan kapaklar kalp kasını daha çok çalışmaya zorlar, zamanla kalınlaşmaya ve kalpte büyümeye neden olur.

Anormal Kan Damarları

Bazı doğumsal kalp hastalıkları kalbe gelen ve kalpten çıkan kan damarlarının düzgün oluşmaması veya olması gereken pozisyonda olmaması sonucu meydana gelir. Büyük arterlerin transpozisyonu adı verilen hastalık anormal kan damarlarının neden olduğu bir durumdur. Pulmoner arter ve aortun kalbin ters taraflarında olması ile meydana gelir. Aort koarktasyonu denilen durum vücuda kan sağlayan ana damarın daralması sonucu meydana gelir. Aort koarktasyonu yüksek kan basıncına neden olur. Pulmoner venöz dönüş anomalisi (total-TPVDA ya da parsiyel-PAPVD) akciğerlerden çıkan kan damarlarının kalbin yanlış bölgelerine bağlanması ile oluşur.

Kapak Anomalileri

Kalp kapakları düzgün şekilde açılıp kapanamadığında kan rahatça akamaz. Bu tip doğumsal kalp hastalıkları için bir örnek Ebstein anomalisidir. Ebstein anomalisinde sağ atrium ve sağ ventrikül arasındaki triküspid kapak kusurludur ve sıklıkla kan kaçırır. Bir diğer örnek ise pulmoner atrezi (PA) ‘dir. Pulmoner kapak yoktur, akciğerlere anormal kan akımına neden olur.

Kalbin Az Gelişmesi (Hipoplazi)

Bazen kalbin ana kısımları düzgün şekilde gelişmez. Örneğin hipoplastik sol kalp sendromu (HLHS), kalbin sol tarafı kanı vücuda yeterli şekilde pompalayabilecek kadar gelişmemiştir.

Doğumsal Kalp Hastalıkları Kombinasyonu

Bazı bebekler birkaç kalp hastalığı ile birlikte doğar. Fallot tetralojisi (TOF) dört ayrı defektin kombinasyonudur: kalp boşlukları arasındaki duvarda delik, sağ ventrikül ve pulmoner arter arasında kan geçişinde azalma, aortun kalp ile bağlantısında öne kayma (ata binen aort görünümü) ve sağ ventrikül kasında kalınlaşmadır.

Komplikasyonlar

Doğumsal kalp hastalığı ile meydana gelebilecek bazı komplikasyonlar şunlardır.

Konjestif Kalp Yetersizliği

Kalbin kanı vücuda pompalamasını zorlaştıran bu ciddi komplikasyon ciddi kalp hastalığı olan bebeklerde meydana gelebilir. Konjestif kalp yetmezliği bulguları arasında hızlı nefes alma, çoğunlukla nefes darlığı ve yetersiz kilo alımı bulunur.

Büyüme ve Gelişmenin Yavaşlaması

Daha ciddi kalp hastalığı olan çocuklarda büyüme ve gelişme normal çocuklara göre daha yavaştır. Aynı yaştaki diğer çocuklardan daha küçük olabilir ve eğer sinir sistemi etkilenmişse diğer çocuklardan daha geç yürümeye ve konuşmaya başlar.

Kalp Ritim Bozuklukları

Doğumsal kalp hastalıkları ritim bozuklukları ya kendinden vardır ya da kalp hastalığını düzeltmek amaçlı yapılan ameliyatlar sonrası gelişen skardan (yara izi) kaynaklanabilir.

Siyanoz

Çocuğun doğumsal kalp hastalığı oksijence zengin ve fakir kanın kalpte karışmasına neden oluyorsa çocuğun cildinin gri-mavi renk almasına yol açar. Buna siyanoz adı verilir.

İnme (Felç)

Yaygın karşılaşılan bir durum olmasa da bu komplikasyon, doğumsal kalp hastalığı bulunan bazı çocuklarda kalpteki bir delikten geçerek beyne ulaşan kan pıhtısına bağlı gelişir. İnme aynı zamanda doğumsal kalp hastalığını düzeltici bazı ameliyatların olası komplikasyonlarından biridir.

Psikolojik Sorunlar

Doğumsal kalp hastalığı bulunan bazı çocuklar kendini güvensiz hissedebilir veya boyutlarından, aktivite kısıtlamalarından veya öğrenme güçlüklerinden dolayı duygusal sorunlar yaşayabilirler. Çocuğunuzun ruh halinden endişe ediyorsanız doktorunuzla konuşun.

Yaşam Boyu Takip

Doğumsal kalp hastalığı bulunan çocukların tedavisi ameliyat veya ilaçlarla bitmeyebilir.

Endokardit

Kalp hastalığı bulunan çocuklar artmış kalp dokusu enfeksiyonu (endokardit), kalp yetmezliği ve kalp kapak bozuklukları riski nedeniyle kalp problemlerine çok dikkat etmelidir. Doğumsal kalp hastalığı bulunan çocukların çoğunun yaşam boyu bir kardiyolog tarafından düzenli şekilde görülmesi gerekmektedir.

Poliklinik Randevusunda Nelere Dikkat Edelim

Çocuğunuzda yaşamı tehdit eden bir kalp hastalığı varsa doğumdan hemen sonra veya doğumdan önce gebelik sırasındaki rutin incelemeler ile tespit edilecektir.
Bebeklik veya çocukluk çağında çocuğunuzda bir kalp hastalığı olabileceğinden şüphe ederseniz doktorunuzla konuşun. Çocuğunuzdaki belirtileri tarif etmeye ve bazı kalp hastalıklarının kalıtsal olmasından dolayı detaylı ailede hastalık öyküsü vermeye hazırlıklı olun.
Doktor çocuğun annesinde doğumsal kalp hastalıkları riskini artıran herhangi bir tıbbi durum olup olmadığını veya gebelik boyunca herhangi bir ilaç veya alkol kullanıp kullanmadığını öğrenmek isteyecektir.

Doğumsal Kalp Hastalıkları Neler Yapılabilir?

Doğumsal kalp hastalıkları ile ilişkili gibi görünmese bile çocuğunuzdaki tüm bulgu ve belirtileri not edin. Her bir belirtinin ne zaman başladığını not edin.
Çocuğun annesinin aldığı tüm ilaç, vitamin ve mineral listesini çıkarın.
Doktora sormak istediğiniz soruları not edin.

Poliklinik koşullarında genellikle görüşme zamanınız kısıtlıdır. Bu yüzden soruların bir listesinin oluşturmak zamanı daha iyi kullanmanıza yardımcı olacaktır.

Soru Örnekleri

Bu belirti ve bulgular aile öykümüz ile ilişkili midir?
Çocuğuma hangi testlerin yapılması gerekiyor? Bu testler herhangi bir özel hazırlık gerektiriyor mu?
Çocuğumun tedaviye ihtiyacı var mı? Varsa ne zaman?
En iyi tedavi seçeneği nedir?
Çocuğumda herhangi bir uzun dönem komplikasyonu gelişeceğini düşünüyor musunuz?
Olası komplikasyonları nasıl izleyebiliriz?
Başka çocuklarımda bu durumun meydana gelme olasılığı nedir?
Eve götürebileceğim herhangi bir broşür veya yazılı materyal var mı? Hangi internet sitelerini öneriyorsunuz?

Doktorunuzdan Neler Beklemelisiniz?
Doktorunuz size bazı sorular soracaktır. Bunları yanıtlamaya hazır olmanız üzerinde durmak istediğiniz konular için daha fazla vakit ayırabilmenize yardım edecektir.

Doktorların Sıkça Sorduğu Sorular

Çocuğunuzdaki belirtileri ilk ne zaman fark ettiniz?
Belirtileri tarif edebilir misiniz?
Bu belirtiler ne zaman ortaya çıktı?
Belirtiler devamlı mı, arada bir mi oluyor?
Belirtiler daha kötüye gidiyor gibi mi?
Ailenizde doğumsal kalp hastalıkları olan biri var mı?
Belirtileri hafifletiyor gibi görünen herhangi bir şey var mı?
Çocuğunuz istenilen düzeyde büyüyor mu?