Koroner Arter Hastalığı

Koroner arter hastalığı hem ülkemizde hem de dünyada en sık görülen kalp hastalıklardan biridir. Ayrıca yaşam kaybına neden olan en ciddi hastalıklardan biri olarak değerlendirilir. Koroner arter hastalığının en bilinen sonucu kalp krizidir. Erken tanı ile hastalığın kalbe vereceği zararı en aza indirmek ve kalp krizinin önüne geçebilmek mümkündür.

Arter Nedir?

Arter, atar damar anlamına gelir. Atar damarlar kalpten çıkar ve tüm vücuda kan pompalar. Vücudumuzun tüm organları atar damarlardan gelen bu kan ve oksijenle beslenir, canlılığını korur.

Koroner Arter Nedir?

Koroner arterler kalbi besleyen damarlardır: sol ön inen arter, sol sirkümflex arter ve sağ koroner arterler.  Kalbin görevlerini yerine getirebilmesi için ihtiyacı olan kan koroner arterler yoluyla kalbe ulaştırılır. Yani kalbin çalışması, koroner arterler ile getirilen kana bağlıdır.

Koroner Arter Hastalığı Ne Demektir?

Çeşitli nedenlerle kalbi besleyen koroner damarlar daralabilir, tıkanabilir. Kalbe giden kan ya tamamen kesilir ya da azalır. Kişide damar sertliği (ateroskleroz) gelişir. Nihayetinde koroner arter hastalığı olarak tanımladığımız hastalık olgusu ortaya çıkar. Bu durumda kalp kasının beslenmesi bozulur. Kalp krizi riski ortaya çıkar. Kriz sonucunda hastanın kalp kasında ağır hasar meydana gelebilir. Kalp krizi yaşam kaybıyla sonuçlanabilir.

Belirtileri

Koroner arter hastalığının belirtileri, damar daralması/tıkanması arttıkça görülmeye başlar. Ama hastaların belirtileri hiyerarşik bir düzende seyretmeyebilir. Koroner arter hastalığının bulguları ve şiddeti çoğunlukla kişiden kişiye değişiklik arz eder. Kimi insanda hastalık belirti vermeden kalp krizi ile bulgu vermesine rağmen çoğunlukla damarlarda daralma (sertleşme) artıkça bulgular ortaya çıkmaya ve giderek artmaya başlar. Damarlar daraldıkça kan akışı azalacağından kalbin beslenmesi bozulmaya başlar.

Koroner arter hastalığının belirtileri genellikle damarların ne derecede daraldığıyla doğru orantılıdır. Koroner arterler daraldıkça kalbe giden kan azalır, kalbin beslenmesi bozulur. Koroner arter hastalığı bazı hastalarda doğrudan kalp krizi ile kendini gösterirken bazı hastalarda daha masum şikayetlerle belirti verebilir. Bu belirtiler nelerdir?

• Yürüme, merdiven çıkma ve efor gerektiren işlerin yaparken çabuk yorulma, göğüste ağrı duyma ve nefeste daralma.
• Göğüs ağrısı: Kollara, boyuna ve çeneye yayılabilir. Efor ile artar, dinlenme esnasında azalır.
• Mide ağrısı/yanması/bulantısı
• Sırt ağrısı
• Baş dönmesi
• Aşırı zayıflık
• Terlemek

Koroner Arter Hastalığı Kimlerde Olur?

• Hastalık erkeklerde daha yaygındır. Öyle ki erkeklerde kadınlara göre yaklaşık dört kat daha sık görülür.
• Erkeklerde 50 yaş üzeri, kadınlarda 60 yaş üzeri risk grubudur.
• Aile geçmişinde koroner arter hastalığı varlığı
• Diyabeti olanlar
• Sigara kullananlar
• Yüksek tansiyon hastaları
• Yüksek kolesterol düzeyi olanlar
• Fiziksel aktivite azlığı
• Yoğun alkol tüketicileri
• Aşırı stres

Tanı

Fiziksel muayene, hasta öyküsü, aile geçmişi alınan hastanın EKG, EKO ve EFOR testleri yapılır. Ayrıca kan testleri de istenebilir. Bu testler sonucunda hekim hastada koroner kalp hastalığı varlığından şüphe ediyorsa ileri tetkiklere başvurur. Kesin tanı için koroner anjiyografi uygulanır. Bazı hasta grubuna koroner anjiyografi öncesinde sanal anjiyo da yapılabilir. Bu tetkik sonucunda da hastada koroner kalp hastalığı varlığı düşünülüyorsa nihayetinde yine kesin tanı için koroner anjiyografi yapılır.

Koroner Arter Hastalığından Korunma Yolları

Sağlıklı bir yaşam biçimini benimsemek koroner arter hastalığından korunmak için elimizdeki en önemli kozdur. Peki, neler yapabiliriz?

• Sigara ve diğer tütün ürünlerinden uzak durulmalıdır. Ayrıca pasif içici de olmamak gerekir.
• Kan kolesterol değerleri kontrol altında tutulmalıdır. Yüksek kolesterol koroner arterleri doğrudan tehdit eder, tıkanmasına neden olabilir. Kolesterol, diyet, fiziksel hareketlilik ve ilaç ile normal düzeylere çekilmelidir.
• Fiziksel hareketlilik önemlidir. Düzenli yürüyüşler ile koroner arter hastalığı oluşumu riski düşürülebilir.
• Obeziteden, fazla kilodan kaçınmak gerekir.
• Hipertansiyon ve diyabet koroner arter hastalığını tetikler. İlaç kullanımı ve/veya diyet ile bu tarz sağlık sorunları kontrol altına alınmalıdır.
• Stresten mümkün olduğunca uzak durulmalıdır.

Tedavi

Genel olarak kalp ve damar hastalıklarının tedavisinde 3 farklı yöntem vardır: ilaç tedavisi, perkütan koroner girişimler (anjiyo) ve kalp ameliyatı. Hastadaki belirtilere, hastalıklı damar sayısına, damarlardaki daralmanın şiddetine, kalbin kasılma gücüne, hastanın yaşına ve genel sağlık durumuna göre en doğru tedavi yöntemi seçilir.

İlaç Tedavisi

Ağızdan alınan ilaçlarla koroner arter hastalığının önüne geçmek ya da hastalığın etkilerini azaltmak mümkün olabiliyor.

Kişi mevcutta koroner arter hastası değilse ancak sahip olduğu farklı sağlık sorunları nedeniyle risk grubundaysa bu sorunlara yönelik ilaç başlanır. Örneğin; kişinin hastalığına göre diyabet, tansiyon ya da kolesterol ilaçları başlanabilir. Arterlerde minimal düzeyde bir daralma varsa her gün 100-300 mg aspirin kullanımı, yaşam tarzı değişiklikleri ve düzenli takip önerilebilir.

Girişimsel Uygulamalar

Günümüzde kalbin birçok hastalığı cerrahi olmadan girişimsel uygulamalarla tedavi edilebiliyor. Girişimsel yolla tedavi edilebilen kalp hastalıklarına da her gün bir yenisi ekleniyor. Kalp damarlarında oluşan daralmaların cerrahi olmadan girişimsel olarak açılmasına koroner anjiyoplasti (balonla damar açılması) denir. Bu işlemde kasık atar damarlarından vücuda girilerek, daralmış olan koroner artere ulaşılır. Daralmış olan bölgeye bir balon gönderilir. Bu balon damarın daralmış segmentinde şişirilir. Damar tıkanıklığı giderilir. Kalbe tam güç kan akışı sağlanır.

Cerrahi

Hasta girişimsel tedavilere uygun değilse ya da bu tedaviyle hastaya fayda sağlanamadıysa cerrahi elimizdeki tek seçenek olur. Koroner kalp hastalığının cerrahi tedavisine koroner arter bypass cerrahisi adı verilir.

Bu ameliyatta tıkalı veya daralmış arterin ötesinde başka bir yol oluşturularak kalbin yeniden beslenmesi sağlanır. Birden fazla damar tıkalı durumdaysa her bir damar için ayrı bypass işlemi gerçekleştirilir.

Gelişen sağlık teknolojileri sayesinde bypass ameliyatı endoskop yardımıyla gerçekleştirilebilmektedir. Ayrıca bugün tıbbın farklı disiplinlerinde kullanılan robotik cerrahiyle de bu ameliyat yapılabilmektedir. Robotik cerrahi bugün en çok üroloji, genel cerrahi ve jinekolojik onkoloji ameliyatlarında kullanılıyor olsa da cihazın geliştirilmesindeki temel motivasyon kalp ameliyatlarının daha kolay yapılabilmesini sağlamaktadır.